inred.gr Εναλλακτική ενημέρωση
Tου Γιάννη Νικολακόπουλου –
Οι αλλαγές στη δομή και στο περιεχόμενο που προβλέπονται στο νομοσχέδιο που ετοιμάζεται να ψηφίσει το καλοκαίρι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, πηγάζουν από την ανάγκη περαιτέρω συντονισμού του εκπαιδευτικού συστήματος με τις ανάγκες της «αγοράς».
Για να το κάνει πιο εύπεπτο το διανθίζει, όπως συνηθίζεται, με κάποιες αμφίβολες παρεμβάσεις που κατά καιρούς υπήρξαν και αιτήματα του κινήματος όπως παρελάσεις, προσευχή, θρησκευτικά κλπ.
Γίνονται πιο κατανοητές και φανερές οι αλλαγές αυτές, αν τις μελετήσει κάποιος παράλληλα με τις τάσεις που διαμορφώνονται στον χώρο εργασίας στην Ελλάδα και παγκόσμια.
Παράλληλα με την ελαστικοποίηση, βασική τάση στον χώρο της εργασίας είναι η σύγχρονη «ηλεκτρονική διεύρυνση» του χάσματος ανάμεσα στην πνευματική και τη χειρωνακτική εργασία.
Οι υπολογιστές -τα έξυπνα ρομπότ- εισάγονται σε εργασίες που έχουν επαναλαμβανόμενα χαρακτηριστικά και μπορούν να κωδικοποιηθούν. Εκτελούνται πολλές μαζί από έναν εργαζόμενο καθισμένο μπροστά σε έναν υπολογιστή με μεγαλύτερη ακρίβεια, ταχύτερα και με μικρότερο κόστος. Αυτές σήμερα αφορούν κυρίως εργασίες με μέσο επίπεδο γνώσεων και ειδίκευσης.
Τη διεθνώς διαπιστωμένη αυτή τάση οι αστικά εκπαιδευμένοι μελετητές την ονομάζουν εργασιακή πόλωση (Job polarization).
Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνεται η εκατοστιαία κατανομή των απασχολούμενων, ανάλογα με τα επαγγελματικά τους εφόδια, τις δεκαετίες 1979-1989, 1989-1999 και 1999-2007 στην αμερικανική αγορά εργασίας (στον οριζόντιο άξονα κλιμακώνεται ο βαθμός ειδικών εργασιακών γνώσεων και ικανοτήτων. Το δεξιό άκρο της κάθε καμπύλης αναφέρεται στις προσφερόμενες θέσεις εργασίας που απαιτούν τις περισσότερες γνώσεις και την υψηλότερη ειδίκευση.)
Βασικές παρατηρήσεις που μπορούν να προκύψουν από τη μελέτη των διαγραμμάτων:
1. Ο επιταχυνόμενος ρυθμός αλλαγών στον χαρακτήρα της εργασίας τις τελευταίες δεκαετίες και εντός του εργασιακού βίου ενός εργαζόμενου. Οι αλλαγές που συμβαίνουν ανά δεκαετία είναι εντυπωσιακές (κινητικότητα-ευελιξία).
2. Η συνεχής αύξηση του ποσοστού της ανειδίκευτης εργασίας στο συνολικό καταμερισμό εργασίας είναι αναπάντεχο, εν πρώτοις, πρωτόγνωρο φαινόμενο και μπορεί να προκαλέσει ανησυχητικές σκέψεις, όπως πορεία σε γενικευμένου χαρακτήρα πολιτισμική υποβάθμιση. Τα σχολεία που προσαρμόζονται στις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς θα ενισχύουν τη σχετική μορφωτική εξαθλίωση, δεν θα αντιμετωπίζουν ουσιαστικά ακόμη και ζητήματα σύγχρονου αναλφαβητισμού, τελικά θα υποθάλπουν την αμάθεια.
3. Η εκατοστιαία στασιμότητα στη κατανομή των θέσεων εργασίας μεσαίας ειδίκευσης, που οδηγεί σε μείωση του απόλυτου αριθμού αυτών των θέσεων. Έτσι διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα στα δύο άκρα.
4. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η σχεδόν οριζόντια μορφή της καμπύλης για τα χρόνια 1999-2007 που αφορά τις θέσεις εργασίας υψηλής ειδίκευσης.
Οι τάσεις αυτές –ειδικά της διεύρυνσης του σύγχρονου χάσματος πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας- επιβεβαιώνονται και από τα πλέον πρόσφατα στοιχεία που παρατίθενται στο επόμενο διάγραμμα. Η συνεχιζόμενη σχετική στασιμότητα που παρατηρείται στην κατανομή της αύξησης των θέσεων εργασίας που απαιτούν υψηλή γνώση και ειδίκευση απαιτεί ιδιαίτερη μελέτη.
Η επιλογή των στοιχείων από την αμερικανική αγορά εργασίας δεν είναι βέβαια τυχαία. Αυτή δίνει τον τόνο και δείχνει την κατεύθυνση στην παγκόσμια καπιταλιστική αγορά.
Για να δούμε την εικόνα της ελληνικής αγοράς εργασίας θα χρειαστεί κάποιος πολλαπλασιαστής στην υποβάθμιση του εργατικού της δυναμικού (βίαιη μείωση κατά 30 – 40% του βιωτικού επιπέδου, φτώχεια, μετανάστευση μεγάλου τμήματος του δυναμικότερου ηλικιακά τμήματος εργαζομένων αλλά και την απαξίωση ενός άλλου τμήματος μεσω της ανεργίας).
Οι τάσεις όμως παραμένουν ίδιες καθώς η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται στη πρώτη σαραντάδα των αναπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών και να ακολουθεί τους κανόνες της Ε.Ε.
Η δεύτερη τάση που καθορίζει συμπεριφορές σήμερα στον χώρο εργασίας πηγάζει από τη μεγάλη κινητικότητα και ευελιξία του κεφαλαίου σε διεθνές επίπεδο. Βοηθούμενο καθοριστικά από την εξέλιξη των νέων τεχνολογιών αλλάζει θέσεις επένδυσης στον χώρο σε διαρκώς μειούμενα χρονικά διαστήματα.
Αυτού του τύπου οι αλλαγές τείνουν να διαμορφώσουν έναν νέο τύπο σχολείου.
Το κράτος αποσύρεται όλο και περισσότερο από τις κοινωνικές του λειτουργίες. Αποποιείται την όποια συλλογική- κοινωνική ευθύνη του έχει απομείνει απέναντι στη νέα γενιά ενώ αντίθετα επιβάλει με κάθε αυστηρότητα και λεπτομέρεια τις…συλλογικές-κοινωνικές ευθύνες που δήθεν έχουμε ΟΛΟΙ, νέοι-ες, γέροι και γριές στη σωτηρία των τραπεζών ή τη σωτηρία από τη χρεοκοπία μεγάλων επιχειρήσεων.
Προσανατολίζεται σε έναν τύπο εκπαίδευσης που οδηγεί στην εξατομίκευση των εκπαιδευτικών διαδρομών. Ο εκπαιδευτικός δεν είναι πλέον επιφορτισμένος με την αποστολή να οδηγεί μια ομάδα-τάξη στη συλλογική κατάκτηση γνώσεων, αλλά, απλώς, να επιτρέπει στους μαθητές να ασκήσουν και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους, ο καθένας με τον δικό του ρυθμό. Πρόκειται, ταυτόχρονα, και για έναν ιδανικό τρόπο να απαλλαγεί η αγορά εργασίας από τους «περιοριστικούς κανόνες» που επέβαλαν οι παραδοσιακές μορφές του πτυχίου και των τυπικών προσόντων…
Έτσι σχεδιάζεται ένα σχολείο, όπου ο νέος άνθρωπος θα παίρνει τη μεγάλη απόφαση με… πλήρη ελευθερία(!) στα 15 χρόνια του, όταν τελειώνει το Γυμνάσιο. Θα του επιτρέπεται να επιλέξει εργασία ή… ανεργία με τους νέους βάρβαρους κανόνες που διαμορφώνονται σήμερα στους χώρους εργασίας ή συνέχιση σπουδών στο νέο Λύκειο.
Στο νέο Λύκειο θα έχει πάλι… «ελευθερία» πολλαπλών επιλογών. Τα μαθήματα θα προσφέρονται σε δύο επίπεδα. Σε βασικό και υψηλό επίπεδο. Διαλέχτε!
Διαμορφώνουν την κοινωνία της πλήρους ελευθερίας ή της μέγιστης υποκρισίας; Καμώνονται πως αγνοούν ότι ελευθερία επιλογής χωρίς δυνατότητες δεν υπάρχει. Το παρεχόμενο επίπεδο ενιαίων βασικών γνώσεων στη 10χρονη εκπαίδευση δεν συνιστά βέβαια επαρκή δυνατότητα ελεύθερης επιλογής.
Αρκούνται στις δυνατότητες που διαμορφώνονται για το κάθε παιδί από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον που μεγαλώνει. Κρύβονται πίσω από τη θέση ότι η κοινωνία μας σε αυτή την ιστορική περίοδο είναι κοινωνία ανισοτήτων. Δεν δίνει όλα σε όλους. Πατάνε πάνω σε αυτή την πραγματικότητα για να τη συντηρήσουν και να την εξυπηρετήσουν, ΟΧΙ για να την αλλάξουν.
Στην εποχή της τεράστιας συσσώρευσης γνώσεων και πλούτου, μιλάνε για κρίση διεθνώς και μειώνουν τις δαπάνες και για τη δημόσια εκπαίδευση!
Το μόνο πράγμα όμως που φαίνεται να έχει κρίση στον κόσμο των επιχειρήσεων είναι η τάση που διαμορφώνεται (με τις χαμηλότερες κορυφές 1965 και 1998) στον ρυθμό που αυξάνεται η κερδοφορία τους, όχι η ποσότητα των κερδών, όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα – και πάλι επιλεγμένο από την αμερικανική οικονομία.
Ίσως σε κάποιους να φαίνεται υπερβολική η σύνδεση και προσπάθεια ερμηνείας των προετοιμαζόμενων αλλαγών στην εκπαίδευση της χώρας με τις τάσεις και τα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας. Η κοινή όμως στις αρχές της εκπαιδευτική πολιτική που προωθείται στην Ε.Ε. και παγκοσμίως από τον ΟΟΣΑ και όλους τους διεθνείς οργανισμούς συνηγορούν για το αντίθετο. Το ίδιο και τα κοινά διαμορφωμένα κριτήρια PISA που αξιολογούν τα εκπαιδευτικά συστήματα διεθνώς.
Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και αντιπολίτευση (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-Ποτάμι) παίζουν στις επιτροπές της Βουλής τις… πιτσικουλιές. Διαφωνούν συμφωνώντας. Το… συμπαθές πολιτικό προσωπικό του ΣΥΡΙΖΑ συμπεριφέρεται σαν αόμματος που είδε ξαφνικά το φως του! Ανακαλύπτουν ότι οι προτάσεις που τόσα χρόνια έκανε η ΝΔ (και το ΠΑΣΟΚ βεβαίως) ήταν αυτές που έλειπαν από το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Περιχαρής ο υφυπουργός Παιδείας κ. Γαβρόγλου, παρουσιάζοντας το 100σέλιδο πόρισμα του διαλόγου για την παιδεία στην Επιτροπή πολιτιστικών υποθέσεων της Βουλής-σε αναζήτηση συμμάχων και συνενόχων- βεβαιώνει ότι η ΝΔ μπορεί να διακρίνει το πρόσωπό της στον καθρέφτη του ΣΥΡΙΖΑ. Δηλώνει: «Η Ν.Δ. ή δεν έχει προτάσεις, κάτι που δεν συμβαίνει όμως, ή στην πρόταση των 100 σελίδων έχουν δει πολλές προτάσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης και δεν αντέχουν αυτή την πραγματικότητα».
Ο Φορτσάκης σφυρίζει αδιάφορα για την ουσία, άλλωστε έχει από παλιά καταπιεί την καμήλα και προσπαθει να διασώσει το πολιτικό του σαρκίο διυλίζοντας τα κουνούπια! Έτσι περιορίζεται να δηλώσει:
«… Επιεικώς απαράδεκτα είναι τα συγκεκριμένα αποσπάσματα από τα πορίσματα του διαλόγου για την παιδεία, όπως το “Συμβόλαιο Τιμής” που θα υπογράφουν οι μαθητές μας, με το οποίο θα αναλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, να επιδεικνύουν “ιπποτική” συμπεριφορά και ο “Παιδαγωγικός Κώδικας” των μαθητών που καταδικάζει την αντιμετώπισή τους από τους γονείς τους ως “πριγκίπισσες” ή “βασιλόπουλα”» και για αυτό συνεχίζει «Δεν έχει πάτο η υποβάθμιση της παιδείας μας με τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ–ΑΝΕΛ».
Ο διάλογος της κυβέρνησης για την παιδεία κατέληξε όπως αναμενόταν, χωρίς… εκπλήξεις. Οι οδηγίες των διεθνών υπερ-θεσμών (ΟΟΣΑ-Ε.Ε… ), ακολουθούνται κατά γράμμα.
Αυτός που δεν έχει «μιλήσει» ακόμα στην αγωνιστική γλώσσα που έμαθε και μας έμαθε να χρησιμοποιούμε δεκαετίες τώρα, είναι το εκπαιδευτικό κίνημα της χώρας. Ελπίζουμε ότι καθυστερεί γιατί αναζητά τη γλώσσα της νίκης και όχι της υποταγής.
Οι μορφές και το περιεχόμενο των μέχρι τώρα αγώνων του είναι οι ώμοι που πάνω τους μπορεί να ανέβει ένα νέο κίνημα και να δει μακρύτερα.
