ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ

Από την αρχαιότητα σε επιφανειακά κοιλώματα της Ζακύνθου αναβλύζει μαύρο πετρέλαιο (Μαζούτ) το οποίο οι κάτοικοι ονόμαζαν “Νάφθα” και το χρησιμοποιούσαν για φωτισμό (πυρσούς) για στεγανοποίηση σκαφών (πίσσα) κ.α.

Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος σε λίμνη της Ζακύνθου υπήρχε πίσσα, την οποία συνέλεγαν οι κάτοικοι. Η πίσσα είχε οσμή ασφάλτου και ήταν σ’ όλα ανώτερη από την πίσσα της Πιερίας. Στην πίσσα της Ζακύνθου αναφέρονται αργότερα ο Πλίνιος στην «Φυσική Ιστορία» του, ο Βιτρούβιος στο «Περί Αρχιτεκτονικής» σύγγραμμά του, αλλά και ο Διοσκουρίδης στο «Περί  Ύλης της Ιατρικής».

Ο Γάλλος λογοτέχνης και πολιτικός Σατωβριάνδος που επισκέφθηκε την Ζάκυνθο το 1806 στο έργο του «ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ», γράφει ότι: «Η Ζάκυνθος είναι σήμερα ξακουστή για τις πετρελαιοπηγές της»

Από το 1941 έως το 1945 ο Γερμανικός πολεμικός στόλος τροφοδοτείτο με πετρέλαιο από τις πετρελαιοπηγές που είχαν διανοίξει οι Γερμανοί στην Ζάκυνθο. Αυτές τις πηγές έκλεισαν αργότερα μετά την απελευθέρωση, οι «σύμμαχοι» Άγγλοι το 1946 με τσιμέντο ταχείας πήξεως.

Ο χημικός Ευάγγελος Μπόμπος αναφέρεται στα «Τα πετρέλαια της Ζακύνθου» με εκτενές άρθρο στην εβδομαδιαία εγκυκλοπαιδική επιθεώρηση «Ο ΗΛΙΟΣ» της 25ης Ιανουαρίου 1941. Αναφέρει προσπάθειες άντλησης και εκμετάλλευσης από τους Αγγλοαμερικάνους τα έτη 1866 – 1867, μετέπειτα το 1891 με δαπάνες του ελληνικού κράτους αλλά και αργότερα τα έτη 1948 – 1952 από τους Αυστριακούς.

Το 1913 ο Ζακυνθινός Δ. Κολαΐτης με συνεταίρο τον Άγγλο Ρόστον με επιφανειακές γεωτρήσεις κατάφεραν να εξάγουν 20 περίπου τόνους πετρελαίου την ημέρα. Εγκατέλειψαν από την έλλειψη σύγχρονων τεχνικών μέσων που θα τους επέτρεπαν την γεώτρηση σε μεγαλύτερα βάθη. Αυτή την περίοδο λειτούργησε μικρό εργοστάσιο στην περιοχή Κρυονέρι της Ζακύνθου που παρήγαγε πετρέλαιο για μηχανές ντίζελ και λιπαντικά.

Οι Αγγλοι πρωτοενδιαφέρθηκαν το 1927, ενώ ένα χρόνο μετά ανέλαβε το πολεμικό μας ναυτικό και τα χρησιμοποίησε το 1928. Η ιδιωτική τους εκμετάλλευση άρχισε το 1965 και η υπόθεση έκλεισε με απίστευτες μεθοδεύσεις το 1979.

Ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος, πρώην ιδιοκτήτης της ΧΡΩΠΕΙ ανακαλύπτει το 1965 το κοίτασμα σε μια βαλτώδη έκταση 1.000 στρεμμάτων. Πηγαίνει  στη Ζάκυνθο και οργανώνει ένα εργοτάξιο επανδρωμένο με μηχανικούς και τεχνικούς της ΧΡΩΠΕΙ.

Σημειώνει ο ίδιος σε παλαιότερες συνεντεύξεις του: «Έτρεχα από το υπουργείο Βιομηχανίας στη ΔΕΠ και τούμπαλιν. Σ’ αυτά τα δρομολόγια με κορόιδευαν όλοι μαζί. Τράβηξα μια εταιρεία στη Ζάκυνθο και πουλούσα το πετρέλαιο που έβγαζα με κανονικό τιμολόγιο στη ΧΡΩΠΕΙ».

Η δραστηριότητα άντλησης και εμπορίας του πετρελαίου της Ζακύνθου κράτησε σχεδόν δύο χρόνια. Μετά συνελήφθη ο Σοφιανόπουλος. Όπως εξιστορεί πάλι ο ίδιος: «ενώ ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε ζητήσει από τον υπουργό Βιομηχανίας να μου δοθεί άδεια εκμεταλλεύσεως, αντ’ αυτού μια ωραία πρωία έρχονται στο Κερί και με συλλαμβάνουν ως παραβάτη του νόμου επειδή παράγω αργό πετρέλαιο».

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝ ΖΑΚΥΝΘΟΥ ΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Το 1974, ο τότε υπουργός Βιομηχανίας και Ενεργείας του Κωνσταντίνου Καραμανλή, Μιλτιάδης Έβερτ, προχώρησε στην εθνικοποίηση των πετρελαιοπηγών της «ΧΡΩΠΕΙ» στην Ζάκυνθο διότι όπως δήλωνε «η εξόρυξη πετρελαίου είναι αρμοδιότητα του ελληνικού κράτους, και όχι ιδιωτών». Αμέσως μετά διέταξε το κλείσιμο των πετρελαιοπηγών.  Ο Σοφιανόπουλος ξανάνοιξε τις πετρελαιοπηγές θέτοντας όρο τη συνέχιση της λειτουργίας τους από το κράτος, όπως είχε δεσμευτεί ο Έβερτ, οπότε η κυβέρνηση προχώρησε αμέσως στη σύλληψη και φυλάκιση του Σοφιανόπουλου και σε καταστροφή των εγκαταστάσεων της εταιρίας.  

ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΗΣ “ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ”  6.8.1995

Της ΕΦΗΣ ΜΑΡΙΝΟΥ Φωτ.: Π. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Όταν ο βάλτος στο Κερί της Ζακύνθου πιάνει φωτιά, το πετρέλαιο που υπάρχει στην περιοχή «τον κάνει να καίγεται σαν κερί», λένε οι κάτοικοι. Στο ίδιο μέρος γράφει ο Ηρόδοτος, χιλιάδες χρόνια πριν, είχε δει άσφαλτο να αναβλύζει από το νερό της θάλασσας…
Πρώτοι οι Άγγλοι μυρίστη­καν το πετρέλαιο της Ζακύν­θου και πολύ αργότερα οι ανα­θυμιάσεις οδήγησαν εκεί και τη μύτη ενός επιχειρηματία: του ιδιοκτήτη της διαλυμένης σήμερα βιομηχανίας φαρμά­κων ΧΡΩΠΕΙ, Σωτήρη Σοφιανόπουλου. Δεκαέξι χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο φάκελος «Πετρέλαια Ζακύν­θου» έκλεισε για τον Σωτήρη Σοφιανόπουλο, όμως, έναν παράξενο επιχειρηματία, ση­μερινό πρόεδρο… του κόμμα­τος «Ελληνισμός», «το πετρέ­λαιο είναι εκεί και παραμένει ανεκμετάλλευτο».

• Το 1927 η αγγλική εταιρεία «Νίαρ Ιστ Πετρόλεουμ Κόμπανι Γ.Τ.Ο.» έρχεται στη Ζάκυνθο, για να μελετήσει τις δυ­νατότητες αντλήσεως πετρε­λαίου. Δεν γίνεται όμως εντα­τική άντληση, των φρεατίων, γιατί λείπουν τά επαρκή μηχα­νήματα και οι δεξαμενές.

• Το 1928, η ελληνική κυβέρ­νηση στέλνει το τορπιλοβόλο «Πέργαμος» για να κάνει δο­κιμές καύσεως. Η έκθεση που συντάσσεται καταλήγει σε ένα αισιόδοξο συμπέρασμα: «Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι τ’ αποτελέσματα των δοκιμών ή­σαν ικανοποιητικά».

• Το 1965, ο Σωτήρης Σοφια-νόπουλος επισκέπτεται για πρώτη φορά τη Ζάκυνθο και μαθαίνει ότι στο Κερί, σ’ ένα βάλτο 1.000 στρεμμάτων, υ­πάρχει πετρέλαιο! Τα χρόνια της δικτατορίας αποφασίζει να ασχοληθεί επιχειρηματικά με την υπόθεση της Ζακύνθου. Η χούντα είχε τότε παραχωρήσει άδεια για γεωτρήσεις στην α­μερικανική εταιρεία ΑΝΚΑΡΟΪΛ. Ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος συναντιέται στα γραφεία της ΧΡΩΠΕΙ με τον ελληνικής καταγωγής πρόεδρο της ΑΝΚΑΡΟΪΛ Στερτζ (Στέργιου), καταλήγουν σε συμφωνία και αποφασίζεται να γίνει το συντομότερο γεώ­τρηση βάθους 2.500 μέτρων: «Η ΑΝΚΑΡΟΪΛ και η ΧΡΩΠΕΙ θα είχαν ποσοστά ε­πί της παραγωγής και της εκ­μετάλλευσης του πετρελαίου. Παρασκευή, θα ερχόταν ξανά ο Στερτζ για να υπογράψουμε τη σύμβαση και την Τρίτη γίνε­ται το πραξικόπημα στην Κύ­προ. Ο Στερτζ δεν έρχεται και βέβαια η σύμβαση ναυαγεί. Γί­νονται τα γνωστά, έρχεται η μεταπολίτευση και εγώ εξακο­λουθώ να ενδιαφέρομαι για τα πετρέλαια. Επισκέπτομαι τον καθηγητή Ζάχο, διευθύνοντα σύμβουλο της ΔΕΠ (Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου). Πραγματικά, στέλνει στη ΧΡΩΠΕΙ την άδεια να προχω­ρήσω τις εργασίες στο Κερί». • Ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος πηγαίνει στη Ζάκυνθο και στή­νει εκεί ένα κανονικό εργοτάξιο επανδρωμένο με μηχανι­κούς και τεχνικούς της ΧΡΩΠΕΙ. «Η μεγαλύτερη γεώτρηση που είχα κάνει ήταν βάθους 120 μέτρων το περισ­σότερο, όμως, πετρέλαιο έ­βγαινε από μια των 18 μέτρων. Εφτασα να βγάζω, ανάλογα με τις υδροστατικές πιέσεις, μέ­χρι και 70 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα. Για μήνες ολόκλη­ρους τα πετρελαιοκίνητα φορ­τηγά της ΧΡΩΠΕΙ εκινούντο με αυτό το καύσιμο, ενώ επί χρόνια μου ζητούσαν να τους πω το μυστικό – πώς, δηλαδή, κατάφερα να βγάλω ντίζελ σε πρώτη φάση χωρίς διυλιστή­ριο».

Ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος ζητά από το υπουργείο Βιομη­χανίας άδεια εκμεταλλεύσε­ως: «Ετρεχα από το υπουργείο Βιομηχανίας στη ΔΕΠ και τούμπαλιν. Σ’ αυτά τα δρομολόγια με κορόιδευαν όλοι μαζί. Τρά­βηξα μια εταιρεία στη Ζάκυν­θο και πουλούσα το πετρέλαιο που έβγαζα με κανονικό τιμο­λόγιο στη ΧΡΩΠΕΙ».

• Η δουλειά στο Κερί κρατάει δύο χρόνια και σταματάει με τη σύλληψη του Σωτήρη Σοφιανόπουλου. Οπως υποστη­ρίζει ο ίδιος, «ενώ ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε ζητήσει από τον υπουργό Βιομηχανίας να μου δοθεί άδεια εκμεταλλεύ­σεως, αντ’ αυτού μια ωραία πρωία έρχονται στο Κερί και με συλλαμβάνουν ως παραβά­τη του νόμου επειδή παράγω αργό πετρέλαιο.

• Ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος δικάζεται τον Μάιο του 1979 και αθωώνεται. Με δικαστική απόφαση, όμως, αναστέλλο­νται οι δύο άδειες που είχε για παραγωγή πετρελαίου.
…Από τότε, κανείς δεν α­σχολήθηκε πια με τα πετρέ­λαια της Ζακύνθου. Η περιοχή αναδίδει ακόμα τη μυρωδιά του πετρελαίου και ο βάλτος βουλιάζει στα περασμένα υ­γρά γυαλιστερά μεγαλεία…

Ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος υποστηρίζει ότι εσκεμμένα σκέπασαν την ιστορία του, και κατηγορεί όλες τις κυβερνή­σεις της μεταπολίτευσης ότι παραδίδουν τη χώρα στις πολυεθνικές. Ισχυρίζεται ότι το κράτος τον «τορπίλλισε απ’ όλες τις μεριές σταματώντας, μέχρι στιγμής, ε­πτά κολοσσιαίες επιχειρήσεις μου».
Εμφανίζεται πολυπράγμων: Εκτός από το πετρέλαιο, ασχο­λήθηκε με την καλλιέργεια της σόγιας, με τις κτηνοτροφές, τον ορυκτό πλούτο και το υπέ­δαφος, το ουράνιο και τα ό­πλα.
Ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος δεν κάνει σήμερα τίποτε από τα παραπάνω. Ίσως γι’ αυτό έ­γινε πρόεδρος του κόμματος «Ελληνισμός» και σπεύδει να αναλύσει εθνικά και άλλα θέ­ματα από την τηλεόραση του «ΤΗΛΕ-ΤΩΡΑ» με αγαπημέ­νο του θέμα το «Σιωνιστικό κίνδυνο».

Η Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου (ΔΕΠ) υποστη­ρίζει ότι το πετρέλαιο της περιοχής Κερί Ζακύνθου δεν είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμο, διότι είναι «βαρύ» (έ­χει δηλαδή μεγάλο ειδικό βάρος) και η ποσότητα του μι­κρή (μπορούν να αντληθούν περίπου 30-40 βαρέλια την η­μέρα). Το κοίτασμα αυτό, σύμφωνα με έρευνες της ΔΕΠ, προέρχεται από την περιοχή του Κυπαρισσιακού Κόλπου, όπου σύμφωνα με τις ενδείξεις υπάρχει πετρέλαιο σε βά­θος 1.000 μέτρων. Εξαιτίας του μεγάλου βάθους δεν έγι­ναν γεωλογικές μελέτες για να φανεί αν το κοίτασμα πετρελαίου στην Κυπαρισσία είναι μικρό ή μεγάλο.

ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΟΜΩΣ ΕΠΙΜΕΝΕΙ …

Μετά τον καταστροφικό σεισμό των 6,5 Ρίχτερ στις 6 Μαΐου 2008 με επίκεντρο την Ανδραβίδα Ηλείας, το φαινόμενο στο Κερί Ζακύνθου έγινε ιδιαίτερα αισθητό και μάλιστα καταγράφηκε από τους ψαράδες της περιοχής.

«Θυμάμαι ότι εκείνη την ημέρα λίγο πριν από την εκδήλωση του σεισμού, ψαρεύαμε στην περιοχή με τα αλιευτικά μας. Το νερό είχε θερμοκρασία 22,4oC. Ξαφνικά, σε χρονικό διάστημα δύο ωρών η θερμοκρασία ανέβηκε στους 24,9oC. Έπειτα από λίγες ώρες ολόκληρη η θαλάσσια περιοχή του Κερίου σε απόσταση 3-4 ναυτικών μιλίων γέμισε ξαφνικά με πετρέλαιο.

Στην αρχή νομίσαμε ότι είχαμε διαρροή στο μηχανοστάσιο, αλλά γρήγορα καταλάβαμε με έκπληξη ότι πλέαμε μέσα σε μια μεγάλη πετρελαιοκηλίδα που ερχόταν από κάτω από τον βυθό της θάλασσας και σε βάθος περίπου 2.000 μέτρων», λέει στην «Ε» ο ιδιοκτήτης αλιευτικών σκαφών στην Κυλλήνη Ηλείας, Αριστείδης Χατζήπαππας. – http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=241550

Πρόσφατη αναφορά στο «Κουτί της Πανδώρας» είναι ενδεικτική της προσπάθειας συγκάλυψης που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Γιατί άραγε; Δείτε τι έγραφε το πρόσφατο ρεπορτάζ της 27/10/2015: Δεν πίστευαν στα μάτια τους κάτοικοι της Ζακύνθου όταν από τις βρύσες των σπιτιών τους έτρεχε, αντί για νερό, πετρέλαιο για αρκετές ώρες την περασμένη Παρασκευή. Ο πρόεδρος της τοπικής εταιρίας ύδρευσης αλλά και ο δήμαρχος κάνουν λόγο για ανθρώπινο λάθος ενός τοπικού πρατηριούχου καυσίμων. Η υπόθεση πάντως βρίσκεται ήδη στην εισαγγελία του νησιού.

«Ήταν μια καφέ βρωμιά με έντονο άρωμα πετρελαίου» είπε μια κάτοικος του νησιού στο koutipandoras.gr και πέρα από την όποια χιουμοριστική διάθεση μπορεί να κανείς να επιστρατεύσει για να σχολιάσει το γεγονός, δεν παύει να πρόκειται για μια πολύ σοβαρή υπόθεση που γεννά ερωτηματικά, με βασικότερα τα εξής δύο: Πώς οι δεξαμενές καυσίμων μπορούν να συνδέονται με το δίκτυο ύδρευσης και πώς ο εν λόγω πρατηριούχος είχε πρόσβαση σε αυτό; Τί θα γινόταν αν είχε πιει από το τρεχούμενο πετρέλαιο κάποιο παιδί ή ηλικιωμένος;

Μιλώντας στο ΣΚΑΪ, ο πρόεδρος της τοπικής εταιρίας ύδρευσης και αποχέτευσης, κ. Άκης Κοντονής είπε πως πρόκειται για «μία αστοχία από ένα πρατήριο» και πως ο πρατηριούχος προθυμοποιήθηκε να καθαρίσει τα ντεπόζιτα νερού των κατοίκων προκειμένου να φύγει εντελώς η μυρωδιά του πετρελαίου. Όταν ρωτήθηκε πώς είχε πρόσβαση ο πρατηριούχος στο δίκτυο ύδρευσης αρκέστηκε στο «ακριβώς δεν ξέρω, το ελέγχουμε το θέμα»… Σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του, τον ρωτήσαμε αν θα διαταχθεί κάποια έρευνα για το θέμα αλλά εκείνος απάντησε πως δεν είναι αρμόδιος.

Ο καθένας μπορεί να βγάλει όποια συμπεράσματα προκύπτουν από τα παραπάνω και οπωσδήποτε αυτή η αναφορά δεν φιλοδοξεί να παρουσιάσει ολοκληρωμένα το ζήτημα. Στοιχεία επίσημα δεν είναι εύκολο να ανευρεθούν, οι αναφορές είναι ελάχιστες και οι πηγές περιορισμένες. Αναφορές περί ανεπάρκειας ικανής ποσότητας για εκμετάλλευση είναι καταγεγραμμένες, ωστόσο αντιφάσκουν τόσο με τις ιστορικές αναφορές, όσο και με τα αποτελέσματα των περιορισμένων εκμεταλλεύσεων που έγινα τα παλαιότερα χρόνια.

Το φυσικό περιβάλλον και η οικολογική διάσταση πρέπει να συνεκτιμηθούν σοβαρά.Το περιβάλλον ανήκει στις γενιές που έρχονται ενώ το πετρέλαιο ως καύσιμο δεν θα υφίσταται κατά πάσα πιθανότητα στο μέλλον. Ούτε αντέχει ο γεωγραφικός μας χώρος νέες Σκουριές. Ταυτόχρονα οφείλουμε να συνεκτιμήσουμε αντισταθμιστικά τα οφέλη από τον τουρισμό, οφέλη που τηρουμένων των αναλογιών, μοιράζεται και μέρος της τοπικής κοινωνίας.

Από την άλλη μέσα σε ένα περιβάλλον απίστευτης οικονομικής κρίσης όπου συχνά-πυκνά όλοι οι πολιτικοί σχηματισμοί αναφέρονται σε κοιτάσματα καυσίμων ανά την επικράτεια οφείλεται μια επίσημη και καθαρή απάντηση. Εντάξει, ούτε εμείς την περιμένουμε …