Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ

ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ * – 

Κάθε πόλεμος τελειώνει με μια συνθήκη ειρήνης, και κάθε συνθήκη ειρήνης προετοιμάζει έναν νέο πόλεμο. Η καταφανώς δυσμενής για τους Τούρκους συνθήκη των Σεβρών έπαιξε το ρόλο της στην τόνωση του ηθικού του Τούρκων, ώστε να επιδοθούν μετά ζήλου στην υπέρτατη ανηθικότητα της σφαγής των Ελλήνων στη Σμύρνη. Αλλά και η καταφανώς δυσμενής για τους Έλληνες συνθήκη της Λωζάνης που έγινε την 24η Ιουλίου 1924 για να διευθετηθούν τα προβλήματα που ανέκυψαν απ’ την ήττα των Ελλήνων στη Μικρά Ασία, συνεχίζει να παίζει το ρόλο της στη σημερινή συμπεριφορά των Ελλήνων απέναντι στους Τούρκους. Κι αν δεν αλλάξουμε αυτή τη συμπεριφορά, μια καινούργια μικρασιατική καταστροφή μας περιμένει. Δεν είναι απλώς ανόητο αλλά και καταστροφικό για τα εθνικά μας συμφέροντα να υποδαυλίζουμε το μίσος κατά των Τούρκων, μόνο και μόνο για να μπορούν τα κόμματα να πλειοδοτούν σε εθνικοφροσύνη για να κάνουν την μικροπολιτική τους και όχι για να υπηρετούν τα εθνικά συμφέροντα. Γιατί, τα εθνικά συμφέροντα είναι που υποχρεώνουν να μην κάνουμε τους νταήδες.

Οι συμφωνίες στις οποίες κατάληξαν Έλληνες και Τούρκοι ύστερα από διαπραγματεύσεις που έκανε ο Βενιζέλος με τους Νεότουρκους του Κεμάλ στη Λωζάνη είναι, σε γενικές γραμμές, οι εξής:

1. Η Τουρκία παίρνει τη Δυτική Θράκη, που η συνθήκη των Σεβρών την είχε κατακυρώσει υπέρ των Ελλήνων.
2. Η Ελλάδα πληρώνει σε είδος, θα λέγαμε, τις πολεμικές επανορθώσεις γιατί στα ταμεία του κράτους δεν υπάρχει μία. Και το είδος συνίσταται σε μια επέκταση των τουρκικών εδαφών της Ανατολικής Θράκης πέρα απ’ τα προβλεπόμενα στην κυρίως συμφωνία,

3) Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρούνται στην Τουρκία, αλλά με την αίρεση πως θα διοικούνται με όρους ευνοϊκούς για τους Έλληνες, πράγμα που δεν ενοχλεί καθόλου τους Τούρκους. Όλοι ξέρουμε πόσο εύκολα οι ευνοϊκοί όροι γίνονται δυσμενείς με το πέρασμα του χρόνου.

4)  Το Οικουμενικό Πατριαρχείο χάνει την ιδιότητα και τον χαρακτηρισμό του ως Εθναρχείο και τίθεται υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς,

5)  Οι Έλληνες, όπως και οι σύμμαχοι, πρέπει να τερματίσουν το καθεστώς κατοχής της Κωνσταντινουπόλεως, που συνεχίζεται απ’ τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και το τερματίζουν. Τερματίζουν επίσης το καθεστώς ουδετερότητας των Στενών.

6)  Οι πληθυσμοί πρέπει να ανταλλαγούν, ώστε να προκύψει εθνική ομοιογένεια τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα. Όλοι οι Τούρκοι που έχουν ξεμείνει και ζουν στην Ελλάδα, πλην αυτών που κατοικούν στη Θράκη, θα παν στην Τουρκία και όλοι οι Έλληνες που ζουν στην Τουρκία, πλην αυτών της Κωνσταντινούπολης, θα έρθουν στην Ελλάδα.

Λόγοι εθνικού γοήτρου δεν επιτρέπουν την ανταλλαγή και των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, ώστε να φύγουν και οι Τούρκοι της Θράκης. Κανείς δε σκέφτηκε τότε πως οι λαοί «ανταλλάσσονται» από μόνοι τους όταν τα βρουν ζόρικα, χωρίς να περιμένουν καμιά έγκριση από κανένα κράτος. Πάντως, οι Τούρκοι της Θράκης δεν πήγαν από μόνοι τους στην Τουρκία. Κανείς λαός δεν πάει από μόνος του σ’ έναν τόπο όταν ξέρει πως εκεί θα ζήσει χειρότερα. ‘Αλλη μια φορά ο μεγαλοϊδεατισμός μας κατέστρεψε – και συνεχίζει να μας καταστρέφει, όπως δείχνει το πρόβλημα των Τούρκων της Θράκης.

*ΒΑΣΙΛΗ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗ: ΙΣΤΟΡΙΑ (κωμικοτραγική) ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1830-1974 | Εκδόσεις του ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ | Η Συνθήκη της Λωζάνης (Σελ. 120-121)