Γιατί η Ρωσία στηρίζει τον Άσαντ

• μια άποψη από την αντι-ιμπεριαλιστική αριστερά της Ρωσίας –  Οι συντάκτες της ρωσικής σοσιαλιστικής ιστοσελίδας openleft.ru αναλύουν γιατί η Ρωσία μεταφέρει πλέον ανοιχτά στρατεύματα στη Συρία για να στηρίξει το καθεστώς του Άσαντ. – 

Τα ρωσικά στρατεύματα στη Συρία: στρατιωτικός τυχοδιωκτισμός και διπλωματική υποκρισία – 

Μια ολόκληρη σειρά από ενδείξεις¹ δείχνει ότι η Ρωσία έχει αυξήσει τη στρατιωτική βοήθεια προς το συριακό καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ μέχρι το σημείο της άμεσης συμμετοχής ρωσικών στρατευμάτων στη συριακή σύγκρουση. Γιατί ειδικά τώρα και τι κρύβεται πίσω από αυτό;

Από την άποψη των διμερών σχέσεων, ούτε οι στρατιωτικές και πολιτικές σχέσεις, ούτε οι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ της Ρωσίας και του συριακού καθεστώτος είναι επαρκείς λόγοι για να εξηγήσουν την πεισματική υποστήριξη του Ασαντ από τη Ρωσική Ομοσπονδία, η οποία είχε γίνει πηγή μιας σοβαρής διαμάχης με τη Δύση, ακόμη και πριν από τα γεγονότα στην Ουκρανία. Φυσικά, το καθεστώς Άσαντ είναι πλέον ο μόνος αξιόπιστος σύμμαχος της Ρωσίας² στην περιοχή και η απώλειά του οποίου θα καταστήσει αδύνατο για τη Ρωσία να συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη Μέση Ανατολή.

Υποθετικά, ένας άλλος παράγοντας ήταν ο [προηγούμενος] έλεγχος από τη Συρίας της διέλευσης του ιρακινού και του αραβικού πετρελαίου- θεμελιώδους σημασίας για τη Ρωσία, έναν από τους μεγαλύτερους στον κόσμο εξαγωγείς πετρελαίου. Με τη σειρά της, η επιθυμία να αρπάξουν αυτό το σημείο ελέγχου έπαιξε σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της θέσης της Τουρκίας, του Ισραήλ και των μοναρχιών του Περσικού Κόλπου κατά του Άσαντ. Ωστόσο, είναι αποκαλυπτικό ότι η Σαουδική Αραβία εισέπραξε μια αποφασιστική απόρριψη όταν πρότεινε ανοιχτά³ στη Ρωσία να διακόψει την υποστήριξή της προς τον Άσαντ, με αντάλλαγμα τη μείωση του ρυθμού παραγωγής πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, που θα μπορούσε να επιβραδύνει την πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου.

Οι ανησυχίες για την ανάπτυξη του ριζοσπαστικού Ισλάμ στην περιοχή, το οποίο θα μπορούσε να μεταδοθεί στον Βόρειο Καύκασο, δεν είναι επίσης μια ικανοποιητική εξήγηση. Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές η σημασία της υποστήριξης της Ρωσίας στο συριακό καθεστώς υπερβαίνει κατά πολύ την ίδια τη συριακή σύγκρουση: αντιστεκόμενο στην προσπάθεια καθαίρεσης του Άσαντ, το Κρεμλίνο αντιστέκεται στην ίδια τη δυνατότητα «αλλαγής καθεστώτος» από διεθνείς οργανισμούς, καθώς θεωρεί ότι ο επόμενος στόχος μιας τέτοιας «αλλαγής καθεστώτος» θα μπορούσε να είναι το ίδιο.

Η θέση της ρωσικής κυβέρνησης για τη Συρία, ριζικά διαφορετική από εκείνη των δυτικών κυβερνήσεων, έχει κατά καιρούς αποφέρει οφέλη για τη φήμη της στο εξωτερικό: όπως η δημοσίευση ενός άρθρου του Πούτιν στους New York Times⁴, με το οποίο καλούσε να αποτραπεί η στρατιωτική επέμβαση στη Συρία και καταδίκαζε την ιδέα της αμερικανικής εξαίρεσης. Ωστόσο, συνολικά, η Ρωσία βρισκόταν μάλλον σε θέση άμυνας.

Την ίδια στιγμή, η κατάσταση στη Μέση Ανατολή αλλάζει, και η άνοδος της ISIS συμβάλλει στην διαμόρφωση γεγονότων που προηγουμένως φαίνονταν αδύνατα, όπως η μερική εξομάλυνση των σχέσεων των ΗΠΑ με το Ιράν. Έτσι, και το καθεστώς Άσαντ, έπαψε να είναι τόσο απαράδεκτο για τις ΗΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πούτιν φαίνεται να έχει αποφασίσει να περάσει στην επίθεση – ίσως όχι με την κυριολεκτική σημασία της αποστολής στρατευμάτων στη Συρία, αλλά τουλάχιστον με την έννοια των μυστικών διαπραγματεύσεων με την Ουάσιγκτον, χρησιμοποιώντας τη νέα ρωσική αεροπορική βάση στην Λατάκεια της Συρίας ως δικαιολογία.

Σύμφωνα με το Bloomberg⁵, η νέα αυτή η τακτική μπορεί επίσης να φέρει καρπούς· τουλάχιστον μερικοί από αυτούς που εργάζονται στο Λευκό Οίκο πιστεύουν ότι η προτεραιότητα πρέπει να είναι η διεύρυνση της συμμαχίας ενάντια στην ISIS· αποδέχονται την αύξηση της ρωσικής βοήθειας προς τον Άσαντ ως έναν ήδη τετελεσμένο γεγονός και είναι έτοιμοι ακόμη και να συνεργαστούν με τη Ρωσία σε μια εναέρια εκστρατεία εναντίον του ισλαμικού κράτους. Φαίνεται ότι αυτό ακριβώς είναι που ζήτησε ο Πούτιν και ο [υπουργός εξωτερικών] Λαβρόφ.

Στο σύνολό των κινήσεων τακτικής του Κρεμλίνου, αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως συνέχεια του αγώνα του για ένα «πιο δίκαιο πολυπολικό κόσμο», στον οποίο οι διεθνείς σχέσεις δεν ρυθμίζονται από τις δεοντολογικές αρχές του φιλελευθερισμού και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά μέσω της αμοιβαίας αναγνώρισης των συμφερόντων και της συνεργασίας στον τομέα συγκεκριμένων ζητημάτων. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, η Ρωσία προσπαθεί μέσω μιας πραγματιστικής συμμαχίας στη Συρία, να επανενταχθεί στην παγκόσμια τάξη, αλλάζοντας ταυτόχρονα τους κανόνες του παιγνιδιού.

Έτσι, οι πραγματικές συνέπειες της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, παρά τις συνεχείς επικρίσεις της Ρωσίας για την «υποκρισία των ανθρωπιστικών επεμβάσεων», δεν είναι καλύτερες από τις ίδιες τις ανθρωπιστικές επεμβάσεις. Τα θύματα του συριακού καθεστώτος είναι πολύ περισσότερα⁶ από εκείνα της ISIS. Η υποστήριξη προς τον Άσαντ είναι υποστήριξη σε ένα δικτάτορα, ο οποίος έχει μετατρέψει το στρατιωτικό μηχανισμό της χώρας του σε μια αποτελεσματική μηχανή για τον αφανισμό του ίδιου του πληθυσμού της. Παρά την παθητική-επιθετική κριτική του Λαβρόφ και του Πεσκόφ [γραμματέας Τύπου του Πούτιν] για τη «δυτική υποκρισία», η Ρωσία είναι τουλάχιστον εξίσου υπεύθυνη με τα δυτικά κράτη γι‘ αυτό που συμβαίνει στη Συρία.

Και η επιδεικτική άρνηση του Κρεμλίνου⁷ να λάβει με οποιοδήποτε τρόπο μέρος στην επίλυση της κρίσης των προσφύγων είναι πραγματικά υποκριτική. Με τον ισχυρισμό ότι οι χώρες της ΕΕ αντιμετωπίζουν τις συνέπειες μιας κρίσης που οι ίδιες σε μεγάλο βαθμό έχουν δημιουργήσει, η Ρωσία του Πούτιν αισθάνεται ότι είναι αυτή που «γελάει τελευταία». Το δράμα των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που χάνουν τα σπίτια τους παρουσιάζεται στις ανακοινώσεις του Πεσκόφ ως ένα κομψό μάθημα εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου προς τους «τους δυτικούς εταίρους της».

Μετάφραση: e la libertà 

Πηγή:

«Why Russia backs Assad: a view from Russia’s anti-imperialist left», rs21, 18 Σεπτεμβρίου 2015.

«Судьба Сирийского экспресса», Открытая левая, 13 Σεπτεμβρίου 2015.

Σημειώσεις