Δ. Παπαστεργίου: Φωτίζοντας με στίχους τα μέσα και έξω σκοτάδια

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Παπαστεργίου «Ο άστεγος της οδού χαμογέλων»

«Τα όνειρά μας περπατούν ξυπόλυτα στο χιόνι»

Γράφει η Δήμητρα Σμυρνή

Δύο χρόνια μετά την έκδοση της δεύτερης ποιητικής του συλλογής με τίτλο «Furor scribendi», ο Δημήτρης Παπαστεργίου, ιδρυτικό μέλος του Ποιητικού Πυρήνα της Βέροιας, εκδίδει την τρίτη ποιητική του συλλογή, «Ο άστεγος της οδού χαμογέλων», εκδόσεις Σαιξπηρικόν.

Στον τίτλο της συλλογής τρεις λέξεις κλειδιά καλούν τον αναγνώστη σε αποκωδικοποίηση. Οδός – άστεγος – χαμόγελα.
Όμως, αυτό δε γίνεται πιεστικά, αλλά με τη γοητεία που ασκεί στον επισκέπτη ένας μυστικός κήπος, που ανοίγει αθόρυβα τις πύλες του για εξερεύνηση.

Παίζοντας με τις λέξεις αλλά και με τα συναισθήματα, τα δικά του και του αναγνώστη, ο ποιητής πλανιέται σε δρόμους μοναχικούς, σε οδούς που συμβολίζουν
όχι μόνο το χώρο αλλά και την πορεία, το βίωμα, κυρίως προσωπικό, και κάποιες φορές γενικό, πανανθρώπινο.

Σκοτεινός ο κόσμος – κόσμο του μίσους θα τον ονομάσει κάπου – οδός χωρίς χαμόγελα γι αυτόν τον άστεγο, που τα στερείται, όπου ο έρωτας, η ελπίδα και το όνειρο ξεθωριάζουν σε μια αέναη αναζήτηση του ανέφικτου.

Ο έρωτας, όπως θα τον ήθελε, ιδανικός, άλλοτε τον απογειώνει και άλλοτε τον πυρακτώνει μέχρι την τέφρα.

Πήρε δυο κύματα και τα’ κανε μπλουτζίν
Ένα κομμάτι φουρτούνας το έκανε φουλάρι
Με τα ρετάλια στόλισε τα νύχια
Κρόσσια θυέλλης πάνω της να μοιάζει αμαζόνα […]

———-
[…] Μαύρα έχει τα μαλλιά
Πύρινα τα χείλη της
Κάποια στιγμή μού λένε:

“Μη φοβάσαι
Δικά μας τα κάρβουνα φλόγα μου
Δικό μας ό,τι καιγεται
Δική μας και η λάμψη”

Όμως η διάψευση και η συνειδητοποίηση του κενού αμείλικτες.

Οι μέρες που ζητιάνευα το χαμόγελό σου
Τέλειωσαν.
Μαζί τους εξατμίστηκαν
νιάτα, λαχτάρες κι άνθρωποι
σαν βρόχινες λιμνούλες.

Ο καιρός που έβγαινα
για μια χούφτα χαμόγελα
σώθηκε.[…]

Κι όχι μόνον οι έρωτες αλλά και όλα εκείνα που σηματοδοτούν την αίσθηση της πληρότητας, της χαράς, του γέλιου, τον αφήνουν πληγωμένο από την απουσία τους.

[…] Φιλίες που ξεμακραίνουν
μέρες που μικραίνουν
γέλια που λιγοστεύουν […]

Άλλη μια μαχαιριά στα πλευρά της νιότης […]

Ελπίζει πως μπορεί ν’ αγγίξει τ΄όνειρο κι ύστερα πάλι πισωγυρίζει. Δεν είναι κόσμος για όνειρα “ετούτο το απέραντο βασίλειο του μίσους”.

Άλλοτε τρυφερός, άλλοτε σαρκαστικός, με μια ωριμότητα, που είναι έκδηλη σ’ αυτήν την τρίτη συλλογή, αντικρύζει τον εαυτό του και τον κοσμο στοχαστικά, με την απόσταση του παρατηρητή, που έχει περπατήσει πολύ δρόμο και με πολύ κόπο. Ο κόσμος μας φαντάσματα που τον τυρανούν.

[…] Μετά τις δώδεκα κυκλοφορούν φαντάσματα
Βγαίνουν απ’ τις ντουλάπες και στοιχειώνουν το σαλόνι
Θαρρώ και στην κουζίνα σουλατσάρουν κάπου – κάπου
Ένα κουτσό σκυλί απ΄την άκρη της ασφάλτου
Ο πειρατής που καρτερά να με ναυτολογήσει
Ο rocker που περιγελά την ντροπαλότητά μου
Της Αφρικής ένα τουμπανιασμένο βρέφος
Ο άστεγος που ούτε σημασία του’ χα δώσει
Αλλά κυρίως της εφηβείας μου το φάντασμα
Που αραχνιασμένο κι άσχημο σέρνει τις αλυσίδες

Οι άνθρωποι, αγαπημένοι που έφυγαν, δυνατή ανάμνηση και νοσταλγία

Ο πατέρας μου, Θεός σχωρές’ τον,
χαμογελούσε εύκολα.
Κρεμούσε τα χαμόγελα στη ντουλάπα
δίπλα στις γραβάτες.
Είχε ένα για κάθε περίσταση.
Όταν ήταν θλιμένος
φορούσε το πιο γοητευτικό[…]

Ο χρόνος λειτουργεί σαν απειλή για το τέλος

Πατέρας μου πια ο καντηλανάφτης του Χρόνου.
Κατεβάζει και ανάβει τα καντήλια,
στις κάμαρες κουρδίζει τα ρολόγια,
στα ημερολόγια αλλάζει τα χαρτάκια […] 

Η θρησκευτική πίστη, όχι τύπος, αλλά αναζήτηση της ιδανικής υπέρβασης.

[…] Εκεί μετά τα “Σα εκ των Σων”,
που η ψαλμωδία μοιάζει αμανές,
χάνομαι.
Ταξιδεύω σ’ ένα Αιγαίο μαβί κι αγριωπό.
Και λίγο πριν το “Δι ευχών”
πιάνω λιμάνι στα απέναντι παράλια.
Κατά προτίμηση Έφεσο ή Πέργαμο.

Όλα μέσα σε μια αρμονία ήχων, χρωμάτων και συναισθημάτων, όπου τα νοήματα ολοκληρώνονται και οι λέξεις δουλεύονται με φίνα τεχνική, δεμένες σε σχήματα λόγου δυνατά. Μεταφορές, προσωποποιήσεις, παρομοιώσεις, αντιθέσεις, μετατρέπουν τους στίχους του σε καταθέσεις εύστοχες και δροσερές, καθόλου χιλιοειπωμένες.

Από τότε που έβγαλα το γιασεμί στο μπαλκόνι
Η κληματαριά μού γύρισε την πλάτη […]

Αυτό το ηλιοβασίλεμα
μοιάζει στρατιωτικό παράγγελμα
άσκησης αγγελικών ταγμάτων
με πραγματικά πυρά […]

Και σίγουρα ποιήματα σαν το “Τα σπίτια”

[…] Εμείς, τα σπίτια, ζούμε απ’ την ανάσα σας.
Εμείς τα σπίτια μικραίνουμε από χαρά
όταν έρχονται οι άνθρωποί μας.
Μα σαν αναχωρούν παντοτινά
αρρωσταίνουμε, τρανεύουμε από θλίψη
Θεριεύουμε
σαν κάτι άστρα κόκκινους γίγαντες
λίγο πριν γίνουν μαύρες τρύπες

ή σαν το “Απόπειρα μελαγχολίας”

Όταν έρθει η ώρα των απολογισμών
Σημαίνει ότι τελειώνουν τα ρίσκα
Τα ταξίδια
Τα λάθη
Τα σωστά
Οι απόπειρες
Το δε βαριέσαι
Οι αναβολές
Οι έρωτες
Αυτοί οι ανεξερεύνητοι έρωτες
Και κάπου στο βάθος
Ακούς να ακονίζουν τα τσεκούρια τους
Οι παραλείψεις

όχι μόνο αντανακλούν μια ποίηση με βάθος και συναίσθημα, αλλά κι έναν ποιητή, που χωρίς να αναζητά ρηχούς δρόμους εντυπωσιασμού, καταφέρνει να συνταιριάσει το κλασικό με το μοντέρνο, φωτίζοντας με ιδιαίτερους στίχους τα μέσα και έξω σκοτάδια.

http://faretra.info