inred.gr Εναλλακτική ενημέρωση
Ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης που έκανε πράξη στη ζωή του την Αντίσταση και τον αγώνα μέχρι τέλους, όπως ο ίδιος συνήθιζε να λέει, έφυγε πάμφτωχος, μερικά χρόνια πριν, στις 26.11.2008 σε θεραπευτήριο χρόνιων παθήσεων στα Μελίσσια. Ένας από τους ελάχιστους αγωνιστές της Εθνικής αντίστασης που είχε αρνηθεί να υποβάλλει αίτηση για την αναγνώριση της ιδιότητας του αντιστασιακού – και το «προνόμιο» της πενιχρής σύνταξης – αφού άλλοι συναγωνιστές του δεν είχαν την ίδια δυνατότητα.
Ο Αντώνης Βρατσάνος γεννήθηκε το 1919 στη Λάρισα. Το πραγματικό του όνομα είναι Αντώνης Αγγελούλης. Το Βρατσάνος το διάλεξε από τον συνονόματό του μπουρλοτιέρη της επανάστασης του 1821, Αντώνη Βρατσάνο.
Έμαθε τα εκρηκτικά και την τέχνη από τον πατέρα του που δούλευε στην οδοποιία βάζοντας φουρνέλα για να ανοίγονται οι δρόμοι. Ο Αντώνης διάλεξε να χρησιμοποιήσει την τέχνη του ανοίγοντας τους δρόμους της αντίστασης στον κατακτητή, στρατευμένος στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης.
Στις 23 Φλεβάρη του 1944, πριν από εβδομήντα τρία (73) χρόνια οι Αντάρτες Μηχανικού του Ολύμπου στα Τέμπη με διοικητή/καπετάνιο τον Αντώνη Βρατσάνο, τινάζουν στον αέρα το εξπρές του Γ’ Ραιχ (SF-Zug -53) στα στενά της κοιλάδας, στέλνοντας στον αγύριστοι 450 γερμανούς στρατιώτες, αξιωματικούς και ένα στρατηγό τους. Ένα από τα μεγαλύτερα σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Στο αρχείο του ΕΛΑΣ αναφέρεται η πλούσια δράση του Τάγματος Μηχανικού του Ολύμπου:
«Σύμφωνα με συγκεκριμένα στοιχεία, παρμένα από το αρχείο επιχειρήσεων ανατινάχτηκαν στην περιοχή του Ολύμπου συνολικά στο διάστημα της κατοχής 48.000 μέτρα σιδηροδρομικής γραμμής, 36 γέφυρες, 47 καμπύλες, σήματα βραδυπορίας, κλειδιά, τηλεγραφική στήλη, κλπ. Η συγκοινωνία διακόπηκε συνολικά για 1.324 ώρες. Οι απώλειες των Γερμανών έφτασαν σε 3.065».
«Για τους σαμποταριστές μας δεν υπάρχουνε φραγμοί
Το φανέρωσαν στην πάλη, στα γεφύρια, στη γραμμή.
Τα χέρια κάτω από τη γη, τη γη την πατρική,
εκδίκηση στον κάθε εχθρό, εκδίκηση, φωτιά, φωτιά»
[στίχοι από το τραγούδι των μπουρλοτιέρηδων του ΔΣΕ]
[…] «Στην ύπαιθρο και στις πόλεις πρέπει να αναπτύξουμε ένα ανελέητο καταστροφικό σαμποτάζ, έναν αμείλιχτο και εξοντωτικό ναρκοπόλεμο. Να τρέμουν οι κάθε λογής δήμιοι, βασανιστές και τρομοκράτες του Λαού, να περνούν εφιαλτικές νύχτες. Ο σαμποταριστικός-ελευθεροσκοπικός κίνδυνος θα τους παρακολουθεί, σε κάθε τους βήμα.»
[…] «Το μαζικό σαμποτάζ πολύ σύντομα πρέπει να γίνει κτήμα όλων των τμημάτων μας και υπόθεση παλλαϊκή. Όλοι οι τίμιοι πατριώτες από τα μικρά αετόπουλα μέχρι το γέρο και τη μπάμπω των ογδόντα χρόνων, να φιλοδοξούν να πάρουν μέρος ή να βοηθήσουν στο μαζικό σαμποτάζ. Οι μικροί σαμποτέρ δείχνουν σε όλους το δρόμο.
Έτσι, θα δημιουργήσουμε μια αφόρητη κατάσταση στα εχθρικά μετόπισθεν και στις πόλεις και θα δώσουμε πιο σύντομα τη δυνατότητα στις κύριες δυνάμεις του ΔΣΕ, να προχωρήσει στις στρατηγικές επιδιώξεις του 1949, που είναι η κατάρρευση του αντιδραστικού καθεστώτος και η απελευθέρωση της Πατρίδας.»
Απόσπασμα άρθρου του Αντώνη Βρατσάνου στο περιοδικό Δημοκρατικός Στρατός, τ. 3, Μάρτης 1949
Στο βιβλίο του “ΒΡΟΝΤΑΕΙ Ο ΟΛΥΜΠΟΣ” αναφέρει για τη συγκεκριμένη επιχείρηση:
[…] «Ύστερα από λίγα λεπτά φάνηκε η ταχεία. Aν περνούσε ένα τρένο ακόμα ή η παραμικρή αδράνεια των δυναμιτιστών θα είχαν σαν αποτέλεσμα την οριστική αποτυχία της επιχείρησης. Tο σύνθημα της άφιξης της αμαξοστοιχίας το έδωσε ο πατριώτης κλειδούχος Θανάσης Σαφάκας, μέλος του εφεδρικού EΛAΣ, μέσα από τα συρματοπλέγματα του σταθμού Tεμπών. Όλα ήταν έτοιμα: 400 μέτρα υπονομευμένη σιδηροδρομική γραμμή με εκρηκτικά γεμίσματα συνδεμένα πάνω στον κύριο αγωγό του «ακαριαίου», που η άκρη του κατέληγε σ’ ένα μικρό βράχο, σε απόσταση 25 περίπου μέτρων από τη σιδηροδρομική γραμμή. Στην άκρη του αγωγού είχαμε ένα σύστημα πυροδότησης πρωτότυπο και τολμηρό: τρία καψύλια δυναμίτιδας και τρία κομμάτια βραδύκαυστο (φυτίλι), μήκους μόλις 1,5 εκατ., που ανάφτηκε απ’ ευθείας με εναύσματα και σπιρτάδα πάνω στον κύριο αγωγό. (Aυτό έγινε γιατί τ’ αυτόματα πιεστικά μηχανήματα είχαν αλλοιωθεί από την υγρασία). Όταν η αμαξοστοιχία έφτασε στο καθορισμένο σημείο, πυροδοτήθηκε ο αγωγός. Mια τρομαχτική έκρηξη ακούστηκε ύστερα από την εκτυφλωτική λάμψη και η περήφανη αμαξοστοιχία με τα βαγόνια πολυτελείας σωριάστηκε στον Πηνειό! Aμέσως ακολούθησε επίθεση κατά της αμαξοστοιχίας, που ανατινάχτηκε με αυτόματα και οπλοπολυβόλα…
Για λίγες στιγμές, οι γερμανικές φρουρές δεν αντέδρασαν. Δεν ήθελαν να πιστέψουν πως ήταν δυνατόν ν’ ανατιναχθεί η ταχεία! Tα τηλέφωνα όμως απ’ όλα τα φυλάκια επιβεβαίωναν: «Φύνφτσιχ ντράι καπούτ…, φύνφτσιχ ντράι καπούτ…», (χάθηκε η «53»)».
Το 1943-44 γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Μετά την απελευθέρωση, το 1945, εκδίδεται από το κομματικό εκδοτικό οίκο «Νέα Βιβλία» το βιβλίο του «Βροντάει ο Όλυμπος», το οποίο είναι η πρώτη έκδοση απομνημονευμάτων στην Ελλάδα που αναφέρεται στην εθνική αντίσταση, και στο οποίο δεν περιγράφει μόνο τη δράση του Τάγματος Μηχανικού Ολύμπου αλλά καταγγέλλει και την τρομοκρατία του μεταβαρκιζιανού καθεστώτος και την παραχάραξη της ιστορίας της εθνικής αντίστασης από την αντίδραση και τους Άγγλους ιμπεριαλιστές.
Το δεύτερο αντάρτικο τον βρίσκει και πάλι στην πρώτη γραμμή της μάχης για την ανεξαρτησία και τη λαϊκή δημοκρατία, αυτή τη φορά από το πόστο του Διοικητή της Σχολής Αξιωματικών Μηχανικού του Γενικού Αρχηγείου και Διοικητή της Ταξιαρχίας σαμποτέρ του Γενικού Αρχηγείου Νότιας Ελλάδας με το βαθμό του συνταγματάρχη.
Μετά την υποχώρηση του Δημοκρατικού Στρατού (ΔΣΕ) έζησε ως πολιτικός πρόσφυγας αρχικά στην Τασκένδη και ύστερα στη Ρουμανία, όπου έμεινε 33 χρόνια. Στην προσφυγιά, ενεργός πολιτικά, αντιτάσσεται στην «6η Ολομέλεια» το 1956 (ενώ βρίσκεται ακόμα στην Τασκένδη) και εναντιώνεται στη γραμμή του 20ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Την στάση του αυτή την πληρώνει με τη διαγραφή του το 1956 και κατόπιν καταδικάζεται, μετά από στημένη δίκη, όπως αναγνωρίζουν μετέπειτα όλοι οι σύντροφοι του, σε 2,5 χρόνια φυλακή από τις ρουμάνικες αρχές με την κατηγορία της κατασκοπίας. Αργότερα εξαναγκάζεται να δουλέψει στα ανθρακωρυχεία της Ρουμανίας γεγονός που επιδείνωσε την ήδη επιβαρυμένη, από τα πολλαπλά πολεμικά τραύματα, υγεία του (ένα τραύμα στο κεφάλι από ατύχημα σε σαμποτάζ τον ταλαιπώρησε σε όλη του τη ζωή).
Ο Αντώνης Βρατσάνος δεν εντάχθηκε στα μεταπολιτευτικά χρόνια σε κανένα πολιτικό κόμμα ή οργάνωση της αριστεράς, κοινοβουλευτικής ή εξωκοινοβουλευτικής. Διατηρούσε σχέσεις και επαφή με παλαιούς και νεότερους συντρόφους του, ήταν πάντα ενήμερος για τις εξελίξεις, παρών σε εκδηλώσεις και κινητοποιήσεις, στο βαθμό που του επέτρεπε η υγεία και η ηλικία του.
Στοιχεία αντλήθηκαν και από τις αναρτήσεις:
http://metwpoistorias.blogspot.gr/2009/02/blog-post_10.html
http://www.rizospastis.gr/story.do?id=4834947
«ΒΡΟΝΤΑΕΙ Ο ΟΛΥΜΠΟΣ» το βιβλίο του Αντώνη Βρατσάνου εδώ: https://www.scribd.com/doc/47477568/
http://anasintaxi.blogspot.gr/2009/02/blog.html
