Ανακεφαλαιοποίηση Τραπεζών: Ενα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα

Ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα στην ιστορία του ελληνικού καπιταλισμού συντελέστηκε με την ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων ελληνικών συστημικών τραπεζών (Τράπεζα Πειραιώς, Εθνική Τράπεζα Ελλάδος, Eurobank και Alpha Bank).  Οπως δείχνουν οι αποτιμήσεις, που συνεχώς ανανεώνονται και μάλιστα προς τα πάνω, ο ελληνικός λαός ζημιώθηκε άμεσα από αυτή την ανακεφαλαιοποίηση παραπάνω από 44  δισ. ευρώ. Κι όμως, αυτό το σκάνδαλο, που φέρει την υπογραφή των Τσιπροκαμμένων, περνάει στο ντούκου, καθώς το σύνολο των μεγάλων ΜΜΕ έχουν υψώσει τείχος προστασίας γύρω από τη συγκυβέρνηση.

Γνωρίζαμε πως το Μνημόνιο-3, που φέρει τη βούλα της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, είναι το χειρότερο, καθώς προστίθεται στα δύο προηγούμενα και προβλέπει την ιδιωτικοποίηση του συνόλου του δημόσιου πλούτου, ταυτόχρονα  με την απίσχναση του ελληνικού λαού με ληστρικές μεταρρυθμίσεις στη φορολογία, στα εργασιακά και στην κοινωνική ασφάλιση.  Γνωρίζαμε πως οι Τσιπροκαμμένοι είναι διατεθειμένοι να «τα βγάλουν όλα στο σφυρί» και να πουλήσουν τον πλούτο της χώρας «κοψοχρονιά». Αυτό που δε γνωρίζαμε είναι σε τι επίπεδα θα κινηθεί ο βαθμός εθελοδουλείας τους, ήτοι πόσο γρήγορα και με τι κόστος για τον ελληνικό λαό θα σπεύσουν να διεκπεραιώσουν τις απαιτήσεις-διαταγές των ιμπεριαλιστών δανειστών. Μετά το σκάνδαλο της ανακεφαλαιοποίησης το μάθαμε κι αυτό.

Ρουφήχτρα

Μιλώντας απλά, η ανακεφαλαιοποίηση είναι μια χρηματική ενίσχυση που γίνεται με την έκδοση νέων μετοχών. Εισρέουν στις τράπεζες νέα κεφάλαια, είτε από νέους μετόχους είτε από παλιούς που αγοράζουν νέες μετοχές. Κρατικές χρηματοδοτήσεις τραπεζών  μπορούμε να βρούμε σχεδόν σε κάθε μνημονιακό έτος και λίγο πριν. Αυτές οι χρηματοδοτήσεις, που γίνονται είτε άμεσα με την αγορά μετοχών (ανακεφαλαιοποιήσεις) είτε έμμεσα με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων,  ξεπερνούν τα 200 δισ. Για να συλλάβουμε τα μεγέθη, αρκεί να σημειώσουμε ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ, ανήλθε το 2014  στα 177 δισ.

Η προτελευταία ανακεφαλαιοποίηση έγινε το 2013. Το δημόσιο δανείστηκε 40 δισ. από τα οποία τα 25,5 δόθηκαν στις τράπεζες, ενώ 3,6 δισ. έβαλαν οι ιδιώτες. Ακολούθησε το 2014 άλλη μια ανακεφαλαιοποίηση, στην οποία συμμετείχαν μόνο ιδιώτες με το ποσό των 8,3 δισ.

Μολονότι, λοιπόν, έχουν δοθεί αμύθητα ποσά στις λεγόμενες συστημικές τράπεζες, στο Μνημόνιο-3 έγινε λόγος και για τρίτη ανακεφαλαιοποίηση (με τη συμμετοχή του δημοσίου),  που θα έφτανε μέχρι τα 25 δισ. Τα stress tests που διενεργήθηκαν έδειξαν για τις τέσσερις τράπεζες κεφαλαιακές ανάγκες ύψους 14 δισ. Παρουσιάστηκαν δύο σενάρια, ένα βασικό και ένα δυσμενές, που προέβλεπαν τις εξής ανάγκες για τις τέσσερις τράπεζες:

Βασικό σενάριο

Alpha Bank: 264 εκατ.
Εθνική: 1,576 δισ.
Eurobank: 339 εκατ.
Πειραιώς: 2,213 δισ.

Δυσμενές σενάριο

Alpha Bank: 2,743 δισ.
Εθνική: 4,6 δισ.
Eurobank: 2,122 δισ.
Πειραιώς: 4,933 δισ.

Ο διαχωρισμός σε βασικό και δυσμενές σενάριο σήμαινε ότι στόχος ήταν οι ιδιώτες επενδυτές να καλύψουν τουλάχιστον το βασικό, ενώ η ανακεφαλαιοποίηση να συντελεστεί με μπούσουλα το δυσμενές. Η ίδια έκθεση, εξετάζοντας το ενεργητικό των τραπεζών, δηλαδή την περιουσία τους, αποκάλυψε μια «τρύπα» 9,2 δισ. που προέρχεται κυρίως από τα χορηγούμενα δάνεια. Αυτή η «τρύπα» επιμεριζόταν σε 3,2 δισ. στην Πειραιώς, 2,3 δισ. στην Εθνική, 1,9 δισ. στη Eurobank και 1,7 δισ. στην Alpha Bank.

‘Επρεπε λοιπόν να καλυφθούν 14 δισ. και καλύφθηκαν ως εξής: παραπάνω από 5 δισ. «έβαλαν» ιδιώτες επενδυτές άμεσα, με την αγορά μετοχών, και 3,3 δισ. με τη μετατροπή ομολογιακών δανείων σε μετοχές, ενώ το ΤΧΣ έβαλε 4,6 δισ.

Αψογος εγκληματικός σχεδιασμός

Πού είναι το σκάνδαλο, θα ρωτήσει εύλογα κάποιος, αφού το ΤΧΣ έχει την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου από τις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις; Ακριβώς σ’ αυτό βρίσκεται η ουσία της απάτης. Διότι οι τίτλοι του δημοσίου εξαϋλώθηκαν στο χρονικό διάστημα που προηγήθηκε. Οι χρηματιστηριακές τιμές των μετοχών των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ακολουθούσαν σχεδόν μόνιμα ελεύθερη πτώση. Ενδεικτικά, η μετοχή της μεγαλύτερης εκ των τεσσάρων, της Πειραιώς, «άξιζε»  τον Ιούλη του 2014  1,70 ευρώ. Πριν την τωρινή ανακεφαλαιοποίηση ήταν 0,021 ευρώ! Ανάλογα κινήθηκαν και οι τιμές των μετοχών των υπόλοιπων τραπεζών.

Αυτή η «απαξίωση» των μετοχών στο χρηματιστήριο, που συνέβη μετά τις δύο προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις (!), αποδεικνύει ένα και μόνο πράγμα: ότι το σχέδιο για ξεπούλημα των τραπεζών ήταν καλά στημένο και το μόνο που έλειπε ήταν να κάνει «αυτό που πρέπει» η ελληνική κυβέρνηση. Δηλαδή, να ρίξει σε ακόμα πιο εξευτελιστικό επίπεδο τις τιμές διάθεσης των μετοχών μέσω του ΤΧΣ, για να τις αρπάξουν τα κοράκια του χρηματιστικού κεφαλαίου. Οπερ και έγινε.

Το έγκλημα ήταν πολύ καλά συντονισμένο και εξελίχθηκε σε δύο σκέλη. Το πρώτο σκέλος ήταν η συνεχής υποτίμηση των ελληνικών τραπεζών από το χρηματιστικό κεφάλαιο, με επιχείρημα την αβεβαιότητα της ελληνικής οικονομίας, που στην πραγματικότητα το ίδιο συντηρεί με τα Μνημόνια. Απαξίωση την οποία οι κυβερνήσεις (και αυτή των Σαμαροβενιζέλων και αυτή των Τσιπροκαμμένων) δεν έκαναν τίποτα για να σταματήσουν, μολονότι ήταν φανερό ότι στο χρηματιστήριο εξελίσσεται μια ιστορία χειραγώγησης. Ετσι, μέσω του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης, οι ελληνικές τράπεζες «άξιζαν» ψίχουλα στο χρηματιστήριο, λόγω των μειωμένων τιμών των μετοχών. Ενώ τα ίδια κεφάλαια που διέθεταν οι τράπεζες ήταν περίπου 26 δισ. ευρώ, στις χρηματιστηριακές αγορές άξιζαν μόνο 1,48 δισ.

Το δεύτερο σκέλος ήταν η νέα ανακεφαλαιοποίηση, υπό τις συνθήκες που είχαν ήδη διαμορφωθεί και με όρους ξεπουλήματος. Μετά την υπογραφή του Μνημόνιου-3, η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έδειξε κατευθείαν τη διάθεσή της να ικανοποιήσει σαν μαριονέτα  όλες τις απαιτήσεις των δανειστών. Με επιχείρημα να αποφευχθεί το bail in (κούρεμα καταθέσεων) και να εξυγιανθούν οι ελληνικές τράπεζες, η κυβέρνηση έθεσε την ονομαστική τιμή των τραπεζικών μετοχών στο μηδέν! Δηλαδή, χάρισε τις τράπεζες, αφού υποτίμησε τις μετοχές του ελληνικού κράτους σε επίπεδα δραματικά πιο χαμηλά από την αποτίμηση του ίδιου του χρηματιστηρίου (Πίνακας 1).

Βλέποντάς το από μια άλλη οπτική γωνία, η κυβέρνηση έδωσε περιουσία αξίας 345 δισ. (τόσο είναι το συνολικό ενεργητικό των τραπεζών) για περίπου 5 δισ.! Αυτό αποτυπώνεται και στα νέα ποσοστά συμμετοχής του ΤΧΣ στο τραπεζικό σύστημα (Πίνακας 2).

Το πιο κραυγαλέο είναι ότι οι Τσιπροκαμμένοι πέταξαν στα σκουπίδια τα 40 δισ. που ο ελληνικός λαός υποχρεώθηκε  να δανειστεί πριν από δύο χρόνια για τον ίδιο σκοπό, την  ίδια ώρα που διεξάγουν φορολογικές επιδρομές σε βασικά αγαθά. Αυτοί οι αλήτες της αστικής πολιτικής ισχυρίζονται ότι η ανακεφαλαιοποίηση αποσόβησε τον κίνδυνο του κουρέματος, ενώ στην πραγματικότητα εφάρμοσαν το χειρότερο δυνατό bail in. Μπορεί να μην κούρεψαν άμεσα καταθέσεις, αλλά εξαφάνισαν την αξία των τίτλων του ίδιου του κράτους (δηλαδή των φορολογούμενων), που έχει ακριβώς το ίδιο και χειρότερο αποτέλεσμα. Γιατί ο ελληνικός λαός θα πληρώσει τα δάνεια και της προηγούμενης και της τωρινής ανακεφαλαιοποίησης.

Είναι οι ίδιοι που μιλούσαν για κρατικοποίηση των τραπεζών και εφαρμογή κρατικού μάνατζμεντ και μετέτρεψαν το ΤΧΣ από κυρίαρχο μέτοχο των τραπεζών σε φτωχό συγγενή. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι και από το ποσό που συνεισέφερε το δημόσιο στην τωρινή ανακεφαλαιοποίηση μόνο το 25% θα μετατραπεί σε μετοχές. Δεδομένου ότι στην προηγούμενη ανακεφαλαιοποίηση οι μετοχές που πήρε το ΤΧΣ ήταν προνομιούχες (χωρίς δικαίωμα ψήφου), ενώ η συγκυβέρνηση ανακοίνωσε (με Δελτίο Τύπου του Δραγασάκη), ότι δεν προτίθεται να ασκήσει το δικαίωμα μετατροπής αυτών των μετοχών σε κοινές (δηλαδή με δικαίωμα ψήφου), η όποια συμμετοχή του κράτους στη διαχείριση των τραπεζών εξασφαλίζεται μόνο με αυτό το 25% της συμμετοχής του ΤΧΣ στη νέα ανακεφαλαιοποίηση. Το υπόλοιπο 75% θα είναι ομόλογα (CoCo’s), που κάποια στιγμή στο μέλλον, αν δεν αποπληρωθούν, θα μετατραπούν σε μετοχές, χωρίς να υπάρχει καμιά εγγύηση για κανένα από τα δύο ενδεχόμενα (αποπληρωμή ή μετατροπή σε μετοχές).

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και κατά την πρώτη ανακεφαλαιοποίηση, Σαμαράς, Βενιζέλος και Στουρνάρας ισχυρίζονταν πως το ελληνικό κράτος δανείζεται για να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες, εξασφαλίζοντας διπλό κέρδος. Από τη μια σώζει τις τράπεζες και τις καταθέσεις και από την άλλη παίρνει μετοχές, που με την εξυγίανση των τραπεζών θα τις πουλήσει ακριβότερα, με αποτέλεσμα όχι μόνο να πάρει πίσω τα λεφτά που έβαλε, αλλά να βγάλει και κέρδος. Μέσα σε δυο χρόνια εκείνα τα κεφάλαια που δανείστηκε το ελληνικό κράτος για να τα βάλει στις τράπεζες εξαϋλώθηκαν, χωρίς κανείς να μιλά για σκάνδαλο. Και ο Τσίπρας με τον Δραγασάκη επισκέπτονται τον Στουρνάρα για να τους τραπεζώσει σε μια συμβολική κίνηση συμφιλίωσης και αναγνώρισης του έργου του. Εφαγαν και ήπιαν στην υγεία του κορόιδου, του ελληνικού λαού.

Distress Funds και ανακεφαλαιοποίηση

Για να εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο, πρέπει να αναλογιστούμε γιατί είναι αναγκαίες αυτές οι άμεσες χρηματοδοτήσεις προς τις τράπεζες. Η πραγματικότητα είναι πως δεν υπήρξε ποτέ έλεγχος στις τράπεζες, ακόμα και όταν ο δεσπόζων μέτοχος ήταν το ΤΧΣ, όπως άλλωστε συμβαίνει σε κάθε καπιταλιστική οικονομία. Οι τράπεζες, λειτουργώντας με μόνο γνώμονα το κέρδος, δάνειζαν ακατάσχετα προς κάθε κατεύθυνση. Αυτά τα δάνεια, που σαν κεραυνός εν αιθρία απέκτησαν μια κόκκινη απόχρωση, ήταν στην ουσία κυρίως διευκολύνσεις σε μεγαλοεπιχειρηματίες, εφοπλιστές, εισαγωγείς, βιομήχανους, αεριτζήδες της πιάτσας και σε μικρότερο βαθμό στεγαστικά δάνεια. Το πρόβλημα με τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ το έλυσε με τη συμφωνία με την τρόικα, χτυπώντας και πάλι τον ελληνικό λαό (και τα μεσαία στρώματα). Τα επιχειρηματικά δάνεια, όμως, που «μολύνουν» τα ενεργητικά των τραπεζών, παραμένουν στο απυρόβλητο. Δεν έχουμε δει να γίνονται κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων π.χ. μεγάλων καναλιών. Και ούτε θα δούμε, γιατί είναι από την ίδια «μπάντα». Γι’ αυτό και βλέπουμε για μια φορά ακόμη την «ομερτά», τη σιγή ιχθύος των ΜΜΕ  γι’ αυτό το χωρίς προηγούμενο οικονομικό σκάνδαλο.

Περίπου σε 114 δισ. αθροίζονται τα δάνεια που θεωρούνται κόκκινα και επικίνδυνα. Ποσοστιαία αντιπροσωπεύουν πάνω από το 52% του συνόλου των δανείων. Ακόμα και τα ελεγχόμενα stress tests έδειξαν πως τα κόκκινα δάνεια αυξήθηκαν κυρίως λόγω της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε ναυτιλιακά χαρτοφυλάκια (από 22% σε 30%), σε μεγάλες επιχειρήσεις (από 35% σε 41%) και σε επενδύσεις real estate (από 70% σε 75%). Το αποτέλεσμα του ξεπουλήματος των τραπεζών θα είναι ότι οι νέοι ιδιοκτήτες, έχοντας βάλει ψίχουλα και έχοντας πάρει 345 δισ. «προίκα», θα ξεπουλήσουν κάθε κόκκινο δάνειο στα distress funds για να εξυγιάνουν τις «κακές» τράπεζες. Ετσι, θα βγουν κερδισμένοι και οι μεν και οι δε. Και μην αναρωτηθείτε  αν θα «σκοτώσουν» δάνεια του Κοντομηνά και του Αλαφούζου ή στεγαστικά και δη αυτά που αφορούν τον εργαζόμενο λαό.
 
 
Κατ’ απαίτηση των τραπεζιτών

Το κόλπο είναι παλιό: βάζουμε μια διάταξη σε νομοσχέδιο που να φαίνεται κάπως ισορροπημένη και την τελευταία στιγμή, λίγο πριν την ψηφοφορία στη Βουλή, όταν δεν υπάρχει καν χρόνος για ν’ αναπτυχθεί ουσιαστική αντιπαράθεση, φέρνουμε μια «νομοτεχνική βελτίωση», η οποία αλλάζει ριζικά το περιεχόμενο της διάταξης. Αυτό το πράγμα, βέβαια, δεν είναι νομοτεχνική βελτίωση, αλλά αλλαγή ουσίας. Ομως οι κυβερνήσεις το έχουν καθιερώσει εδώ και χρόνια, στηριζόμενες στην πλειοψηφία που διαθέτουν. Οταν το έκαναν οι προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ ξεσήκωνε σαματά μεγάλο και κατήγγειλε «κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα». Μόλις έγινε κυβέρνηση και άρχισε να νομοθετεί, εφαρμόζοντας το Μνημόνιο που υπέγραψε τον περασμένο Αύγουστο, άρχισε να κάνει το ίδιο.

Με το κόλπο της νομοτεχνικής βελτίωσης, λοιπόν, άλλαξε προς το χειρότερο μια διάταξη που αφορά τη δόση που πρέπει να καταβάλλει ο δανειολήπτης στεγαστικού δανείου που μπαίνει σε ρύθμιση. Ετσι, η περιβόητη προστασία της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς έγινε αποτελεσματικότερο εργαλείο στα χέρια των τραπεζιτών, προκειμένου να εκβιάζουν τους ανήμπορους δανειολήπτες. Σύμφωνα με την τελική διάταξη που ψηφίστηκε, «το σχέδιο διευθέτησης οφειλών θα προβλέπει ότι ο οφειλέτης θα καταβάλει το μέγιστο της δυνατότητας αποπληρωμής του και ότι καταβάλλει ποσό τέτοιο ώστε οι πιστωτές του δεν θα βρεθούν, χωρίς τη συναίνεσή τους, σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης».

Ακόμη, η αξία του ακινήτου σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης (δηλαδή, πόσο θα έπιανε το ακίνητο αν έβγαινε σε πλειστηριασμό) δε θα καθορίζεται από ειδικό εμπειρογνώμονα που επιλέγει το δικαστήριο, όπως προέβλεπε αρχικά το νομοσχέδιο, αλλά από «κατευθύνσεις» της Τράπεζας της Ελλάδος, με τις οποίες «ορίζονται η διαδικασία και τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της μέγιστης ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη και τον προσδιορισμό του ποσού το οποίο θα ελάμβαναν οι πιστωτές σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης, καθώς και για τον προσδιορισμό της ενδεχόμενης ζημίας των πιστωτών».

Τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές; Οτι οι τράπεζες έχουν και το πεπόνι και το μαχαίρι. Αυτές θα καθορίζουν τη δόση και ο δικαστής θα έχει δεμένα τα χέρια και θα είναι αναγκασμένος να βάλει το δανειολήπτη να πληρώνει αυτή τη δόση. Ετσι, ένα μέρος των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων αναμένεται να «πρασινίσει», ενώ όποια δεν μπουν σ’ αυτή την αναγκαστική ρύθμιση θα βγαίνουν αυτόματα στο σφυρί.
 
ΚΟΝΤΡΑ: ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΥ 28 ΝΟΕΜΒΡΗ